Filmposter ORFEU NEGRO (1959)

Via www.movieposterb.com heb ik gezocht naar de officiële poster van de film ORFEU NEGRO (1959). Omdat deze film opgenomen is in Brazilië en gemaakt is door Franse en Italiaanse filmmakers bestaan er vele verschillende posters van deze film. Ik heb in deze analyse een selectie gemaakt van drie posters die ik nader zal toelichten. Daarbij staat de eerste Spaanstalige poster centraal.

Op deze poster zien we bovenin de poster het logo van de filmmaatschappij. Links onderaan staat de titel van de film; ORFEU NEGRO. Daaronder de namen Marcel Camus, Marpessa Dawn en Breno Mello. Uit deze poster kan niet opgemaakt worden welke functies die personen vervullen. Daaronder wordt vermeld dat deze prijs de winnaar is op het filmfestival in Cannes. Er staat geen jaartal vermeld op deze poster. Onderaan in het midden staat Technicolor.

Technicolor was wereldwijd het meest gebruikte kleuringproces in Hollywood speelfilms van 1922 tot 1952. Dit is echter geen Hollywood film, maar een Braziliaans, Europese productie.

De titel staat bij elkaar gegroepeerd links onderaan de poster. De titel is gedrukt in exotische witte blokletters. Daaronder staat tekst in kleinere neutrale blokletters die meer op gaan in de achtergrondkleuren van de poster. Op die manier valt de titel op, ten opzichte van de rest van de poster en tekst.

Op de poster zien we op de voorgrond een man die zich ontfermt over een bewusteloze vrouw. Achter hem staat een man in een donker kostuum met abstracte versieringen. Die staat in een grotere schaal afgebeeld dan de twee personages op de voorgrond. Op de achtergrond zien we een menigte dansende en feestvierende mensen in kleurige kledij met in de verte een skyline van een stad.

Opvallend is dat de typografie, de credits en logo’s maar een heel klein gedeelte van deze poster innemen. Het is duidelijk ondergeschikt aan het verhaal. Ook worden er geen sterren ingezet als reclamestunt. De film presenteert zich via deze poster dus duidelijk niet als commercieel, maar eerder onafhankelijk.

Ik heb deze eerste poster gekozen omdat datgene wat we zien heel duidelijk een narratief afbeeldt. Het is naar mijn idee de meest representatieve poster voor het filmverhaal. Het narratief komt duidelijk naar voren doordat de belangrijkste personages zijn afgebeeld; Orpheus, Euredyce en de dood die hen overmeestert. Al kan het zijn dat de kijker in deze afbeelding op het verkeerde been wordt gezet doordat Orpheus een mes in zijn hand heeft, dat gericht is naar Euredyce. Als we er vanuit gaan dat Orpheus een mes in zijn hand heeft om Euredyce te beschermen, zou dit beter aansluiten bij het verhaal wat volgt in de film. De dood opereert zonder dat Orpheus het ziet, deze gebeurtenis op de poster is gelijk aan het verhaal in de film.

De tweede Franse poster is de officiële en meest gebruikte poster in Europa. De regisseur van ORFEU NEGRO, Marcel Camus is Frans. Een groot gedeelte van de distributie werd ontwikkeld in Frankrijk en Italië. Daarom is het wellicht interessant om deze posters naast elkaar te leggen.

Op de Franstalige poster is er veel meer aandacht voor de credits. Er worden meer castleden vermeld en behalve de regisseur worden ook de schrijver en de producent vermeld. Het grootste verschil met de eerste poster is dat we hier alleen de twee hoofdpersonages zien; Orpheus en Euredyce. Orpheus houdt Euredyce op een vergelijkbare manier vast als bij de eerste poster. Als we dit vertalen naar de mythe kunnen we hieruit concluderen dat Euredyce vermoord is door de dood, terwijl Orpheus haar probeert te redden. Door enkel de twee hoofdpersonages af te beelden wordt gesuggereerd dat zij samen het belangrijkste kernverhaal vormen.

De typografie is klassiek en ook hier ligt de meeste nadruk op de titel. De vermelding van de Palm d’Or staat hier buiten de rest van de tekst geplaatst, waardoor deze vermelding extra aandacht krijgt. Rechts van de credits staat Eastmancolor. Eastman Kodak uit de Verenigde Staten introduceerde een high-quality color print film. Dit was een nieuwe stap in het Technicolor proces.

Als laatste zien we de derde Duitse poster, met meerdere getekende personages. Hier is ook het personage Mira te herkennen, een belangrijke sleutelrol in het filmverhaal. Als jaloerse ex-verloofde zorgt zij er uiteindelijk voor dat Orpheus ten val komt met Euredyce in zijn armen. Deze poster is in dezelfde stijl getekend als de tweede poster, vermoedelijk door dezelfde tekenaar. Ook de grafische vormgeving komt overeen. Wel besteedt deze laatste poster meer aandacht aan de omgeving en het carnaval, oftewel het cultuursociologische aspect. In dat opzicht zijn de eerste en de laatste poster goed met elkaar te vergelijken.

Opvallend is dat op alle drie de posters getekende personages staan. Er wordt een dominante figuratieve stijl gehanteerd. Deze tekeningen benaderen bewust niet altijd de werkelijkheid; de personages en de achtergrondomgeving zijn op een sprookjesachtige manier afgebeeld. Hieruit kunnen we afleiden dat het om een sprookje of mythe gaat. Hier zien we het affiche als een uiting van het genre. Deze film is een eigentijdse vertelling van de Griekse mythe van Orpheus en Euredyce.

Naast de Griekse mythe, speelt het carnaval ook een hele belangrijke rol in de film. Het filmaffiche fungeert hier als uiting van een cultuursociologische factor. Ik mis dit aspect echter op de tweede poster; deze geeft een eenzijdig beeld van het narratief omdat enkel de twee hoofdpersonages hier afgebeeld worden.

De veelkleurigheid bij de kleding van de personages en in de omgeving versterken het feestgevoel van de menigte die carnaval viert. Daarnaast geven de kleuren ook een exotisch tintje aan de posters. Het onderscheid zich van Hollywood filmposters. Dit geldt het meeste voor de eerste, Spaanstalige poster.

De bovenstaande analyse is uitgevoerd door mij als ervaren kijker. Daarom heb ik de beelden op de poster kunnen verbinden aan het verhaal dat in de film volgt. Bepaalde factoren staan natuurlijk op zichzelf, zoals het kleurgebruik, de typografie en de figuratieve stijl op de affiches.

Ondergetekende,

Miss Moneypenny

Gebruikte websites:

www.imdb.com

www.movieposterb.com

Dexter: A Morning Routine
DEXTER is een Amerikaanse televisieserie waarin hoofdpersoon Dexter Morgan zijn leven als ‘blood spatter analyst’ probeert te combineren met zijn hobby. Dexter is in zijn vrije tijd seriemoordenaar. De opening credits, zoals dat bij veel hedendaagse tv-series het geval is, zijn een feest voor het oog. Daarom heeft Miss Moneypenny besloten om deze aan een analyse te onderwerpen.

Check eerst even de credits zelf, voordat je gaat lezen:



Filmtaal
In de opening credits van de tv-serie DEXTER zien we een ochtendritueel dat door middel van extreme close-ups opgebouwd wordt tot een lugubere tentoonstelling. Waar een ei gebakken en gegeten wordt, lijkt het alsof er in mensenhuid wordt gesneden, en waar een (bloed)sinaasappel wordt geperst, lijkt het als we hier naar een ritueel met ingewanden in een blender zitten te kijken.

De mise-en-scene: we zien luxeartikelen: mooie messen, een citruspers, steak voor het ontbijt en een braadpan. De hoofdpersoon scheert zich, flost, trekt een maagdelijk wit schoon T-shirt aan en loopt fris de deur uit, het zonnetje in. Kortom, een welvarende, goed verzorgde man die hecht aan zijn structuur.

We zien gedetailleerde shots van lichaamsdelen; apparaten en etenswaren worden afgewisseld met establishing shots van de handelingen van de ochtendroutine die daarmee gepaard gaan.
De belichting geeft de beelden een soort frisheid en schoonheid. Bepaalde beelden lijken opvallend veel op reclames. In het shot dat het personage zich scheert, lijkt het bijvoorbeeld net alsof we naar een reclame van Gilette zitten te kijken.
De muziek heeft een ondersteunende functie: opgewekt, maar met een zweem van mysterie er overheen. Het diegetische geluid (een steak die gegeten wordt, een koffiemolen die bonen vermaalt, etc.) klinkt suggestief (SE7EN, hier kom ik later nog op terug) en bijna goor.
Bloed is een terugkerend motief. We zien een mug die doodgeslagen wordt, bloed zit in de openingstitel, Dexter bloedt zich bij het scheren, hij doet ketchup over het ei, perst een bloedsinaasappel.



Opvallend aan de cinematografie is dat bijna de hele credits in slow motion worden afgespeeld. Hierdoor wordt de suggestie gewekt dat het hele ochtendritueel met uiterste precisie en hoog bewustzijn wordt uitgevoerd. De hoofdpersoon besteedt aandacht aan zichzelf en hecht erg aan structuur. Het enige shot dat niet in slow motion is gemonteerd is het snijden van het ei in het midden van de credits, waar gesuggereerd dat er in mensenhuid gesneden wordt. Hier volgen de shots kort op elkaar, met duidelijke cuts. Door deze montage doet de handeling luguber aan, terwijl het in werkelijkheid gewoon om een eitje gaat.

De credit op youtube opent met ‘Showtime presents’. Showtime Networks Inc. is onderdeel van de Amerikaanse omroep CBS en biedt entertainment programma’s aan. Vervolgens zien we de openingstitel DEXTER. Dit is het enige shot dat letters bevat. Het zijn neutrale blokletters in capitals, doordrenkt met bloed.

Wat zegt het over het verhaal?
Door de bewuste en gecontroleerde handelingen die in de credit voorbijkomen, kunnen we opmaken dat Dexter hecht aan zijn routine. Zijn blik in de camera en het 'knipoog'-geluidje aan het einde van de credits laten zien dat hij ook nog een andere kant heeft. Bloed is belangrijk omdat Dexter bij de recherche werkt als 'blood spatter analyst', maar ook omdat hij een seriemoordenaar is. De credits laten dus op een subtiele (en originele) manier het dubbelleven van Dexter zien.

De credits zijn een mooie parodie op de credits van SE7EN, dé trailer als je met een seriemoordenaar te maken hebt. De credits van SE7EN laten duistere handelingen die met uiterste precisie worden uitgevoerd op rauwe muziek van Nine Inch Nails; de credits van DEXTER laten alledaagse handelingen zien die met uiterste precisie worden uitgevoerd op een vrolijk/mysterieus deuntje.

Wat doet de trailer met je als kijker?
De trailer is verrassend; hij zet je op het verkeerde been door een alledaags ritueel een luguber tintje te geven. Als de camera maar ver genoeg inzoomt, kan alles er smerig uitzien. De credits van DEXTER wisselt deze extreme close-ups af met overzichtsshots die je een beter beeld geven van de realiteit. Luguber versus alledaags.

<!--[if !supportLineBreakNewLine]-->Miss Moneypenny

Dexter opening credits: http://www.youtube.com/watch?v=ej8-Rqo-VT4
SE7EN opening credits: http://www.youtube.com/watch?v=SEZK7mJoPLY<!--[endif]-->

Oorlog! Duisters! Van Houten! Komt dat zien!
Bovenstaande poster voor ZWARTBOEK (2006) van regisseur Paul Verhoeven is de filmposter die gemaakt is voor de internationale markt. ZWARTBOEK is de duurste Nederlandse film tot nu toe. Hij genoot redelijk wat succes in het buitenland, mede dankzij deze originele filmposter natuurlijk, waarop de film als typische oorlogs-epic-blockbuster wordt aangeprezen. Maar hoe zit het met narrativiteit in deze filmposter? Wat voor verhaal wordt er verteld op deze poster, hoe staan de afbeeldingen en titel in verhouding tot elkaar en hoe staan deze in verhouding tot de film? Dat gaan we nader inspecteren.
We zien op de poster drie verschillende scènes. Op de bovenste afbeelding zien we hoofdpersoon Carice van Houten (met blond haar) die in de ogen kijkt van een Duitse officier, die met de rug naar de kijker is toegedraaid. De middelste scene laat zien hoe een boerderij gebombardeerd wordt, en in de onderste scene zien we Carice van Houten (met bruin haar) achterop een fiets zitten op een uitdagende manier, flirtend met Duitse soldaten.
Wat de drie afbeeldingen bij elkaar houdt en het mogelijk maakt er een narratief in te zien is de setting. In elke scene zit een oorlogselement, waardoor er samenhang ontstaat en we zelf de leemtes in kunnen vullen die ontstaan (‘Wat doet Carice met die officier? Wat heeft het bombardement hiermee te maken? Zijn Duitse soldaten allemaal zo vadsig?’) . In mindere mate zorgt ook de herhaling van Carice van Houten in de twee scènes voor narratieve samenhang.
Interessant op deze poster is de titel van de film. Deze kan normaal gesproken veel weggeven over de film en kan vaak een idee geven van het filmverhaal (Steiner, 149) . Je moet in het geval van ZWARTBOEK wel bekend zijn met deze term, en vooral ook wat die term kan inhouden. Als je dit als kijker weet dan kun je ook uit deze titel extra informatie afleiden: namelijk dat het verhaal draait om een belangrijk document dat levens kan redden of juist mensen het leven kan kosten.
Hoe verhoudt de poster zich tot de film? Het bombardement van de boerderij is een belangrijke gebeurtenis in het begin van de film: Rachel/Ellis/Carice van Houten zit in de boerderij ondergedoken als deze gebombardeerd wordt door geallieerde troepen; zij is de enige overlevende, en hier begint haar avontuur. Een belangrijk element in de film is dat de hoofdpersoon undercover gaat bij de SS: ze verleidt een Duitse officier om zo meer informatie te krijgen over gemene Duitse plannen. Het onderste plaatje laat zien hoe zij flirt met de vijand. In de blik in van Houten’s ogen is ook af te lezen dat zij wellicht meer wil van deze arme officier dan alleen informatie.
Kort, dus, het verhaal dat deze poster vertelt: In WOII werden boerderijen gebombardeerd en flirtten meisjes met Duitse soldaten. Ook was er een relatie tussen een blonde vrouw en een Duitse officier. Oh en er was iets met een zwart boek. Oh en Carice van Houten zit in de film, veel naakt en veel seks dus. Komt dat zien!


Mr. Moneypenny

Voor meer informatie over narrativiteit in afbeeldingen, lees:

Wendy Steiner, Pictorial Narrativity, in: : Ryan, Marie- Laure ( ed ) Narrative across Media: the Language of Storytelling. University of Nebrasca Press , 2004. p. 145-177.

Voor meer informatie over de film, zie:

http://www.imdb.com/title/tt0389557/