Oorlog! Duisters! Van Houten! Komt dat zien!
Bovenstaande poster voor ZWARTBOEK (2006) van regisseur Paul Verhoeven is de filmposter die gemaakt is voor de internationale markt. ZWARTBOEK is de duurste Nederlandse film tot nu toe. Hij genoot redelijk wat succes in het buitenland, mede dankzij deze originele filmposter natuurlijk, waarop de film als typische oorlogs-epic-blockbuster wordt aangeprezen. Maar hoe zit het met narrativiteit in deze filmposter? Wat voor verhaal wordt er verteld op deze poster, hoe staan de afbeeldingen en titel in verhouding tot elkaar en hoe staan deze in verhouding tot de film? Dat gaan we nader inspecteren.
We zien op de poster drie verschillende scènes. Op de bovenste afbeelding zien we hoofdpersoon Carice van Houten (met blond haar) die in de ogen kijkt van een Duitse officier, die met de rug naar de kijker is toegedraaid. De middelste scene laat zien hoe een boerderij gebombardeerd wordt, en in de onderste scene zien we Carice van Houten (met bruin haar) achterop een fiets zitten op een uitdagende manier, flirtend met Duitse soldaten.
Wat de drie afbeeldingen bij elkaar houdt en het mogelijk maakt er een narratief in te zien is de setting. In elke scene zit een oorlogselement, waardoor er samenhang ontstaat en we zelf de leemtes in kunnen vullen die ontstaan (‘Wat doet Carice met die officier? Wat heeft het bombardement hiermee te maken? Zijn Duitse soldaten allemaal zo vadsig?’) . In mindere mate zorgt ook de herhaling van Carice van Houten in de twee scènes voor narratieve samenhang.
Interessant op deze poster is de titel van de film. Deze kan normaal gesproken veel weggeven over de film en kan vaak een idee geven van het filmverhaal (Steiner, 149) . Je moet in het geval van ZWARTBOEK wel bekend zijn met deze term, en vooral ook wat die term kan inhouden. Als je dit als kijker weet dan kun je ook uit deze titel extra informatie afleiden: namelijk dat het verhaal draait om een belangrijk document dat levens kan redden of juist mensen het leven kan kosten.
Hoe verhoudt de poster zich tot de film? Het bombardement van de boerderij is een belangrijke gebeurtenis in het begin van de film: Rachel/Ellis/Carice van Houten zit in de boerderij ondergedoken als deze gebombardeerd wordt door geallieerde troepen; zij is de enige overlevende, en hier begint haar avontuur. Een belangrijk element in de film is dat de hoofdpersoon undercover gaat bij de SS: ze verleidt een Duitse officier om zo meer informatie te krijgen over gemene Duitse plannen. Het onderste plaatje laat zien hoe zij flirt met de vijand. In de blik in van Houten’s ogen is ook af te lezen dat zij wellicht meer wil van deze arme officier dan alleen informatie.
Kort, dus, het verhaal dat deze poster vertelt: In WOII werden boerderijen gebombardeerd en flirtten meisjes met Duitse soldaten. Ook was er een relatie tussen een blonde vrouw en een Duitse officier. Oh en er was iets met een zwart boek. Oh en Carice van Houten zit in de film, veel naakt en veel seks dus. Komt dat zien!


Mr. Moneypenny

Voor meer informatie over narrativiteit in afbeeldingen, lees:

Wendy Steiner, Pictorial Narrativity, in: : Ryan, Marie- Laure ( ed ) Narrative across Media: the Language of Storytelling. University of Nebrasca Press , 2004. p. 145-177.

Voor meer informatie over de film, zie:

http://www.imdb.com/title/tt0389557/