In dit essay kijken we naar vier Amerikaanse filmposters waar een nieuwe James Bond acteur geintroduceerd wordt: DR NO, LIVE AND LET DIE, GOLDENEYE en CASINO ROYALE. Aan de hand van de theorie van Kress en van Leeuwen worden de elementen op de poster geanalyseerd en verbonden aan de context van de film. Er wordt gekeken in hoeverre de filmposter de film representeert en hoe de elementen in verhouding tot elkaar staan. In de conclusie worden de posters vergeleken en wordt er mogelijk een ontwikkeling herkend.
DR NO
Deze poster is opgebouwd uit verschillende elementen. Bovenaan een tekstblok waarbij het hoofdpersonage James Bond geïntroduceerd wordt, met daaronder een groot uitroepteken. Er wordt verwezen naar het genre, waardoor we weten dat het hier om een spionagefilm gaat.
Daaronder wordt een code-007- afgebeeld, verwerkt in symbool van een pistool.
Centraal op de poster zien we James Bond en vier vrouwelijke figuren. Van een grotere naar een kleinere schaal. De vier vrouwen die afgebeeld worden zijn allen personages in de film. De vrouw in het geel is Honey Ryder, gespeeld door Ursula Andress, die door James Bond een aantal keren uit de klauwen van bad guy Dr No moet worden gered. De vrouw in het blauw is een helper van Dr No die James Bond verleidt om hem in de val te lokken. De vrouw in het oranje wordt in het begin van de film verleid door James, ze heeft als enige functie om de kijker te laten zien dat James Bond weet hoe hij een vrouw moet verleiden. De vierde vrouw (in het rood) heeft een klein rolletje als fotograaf die tegen betaling James Bond bespioneert.
Interessant is dat de individuele rollen van de vrouwen, de gele vrouw) niet zo belangrijk zijn. Vrouwen en verleiding zijn hier belangrijker dan de individuele rollen (behalve bij Honey Ryder).
We zien onder de personages afbeeldingen van opvallende scenes uit de film, zoals radioactiviteit, Bond met Honey Ryder op het strand, tweede afbeelding van links; Bond met Honey Ryder, rechterafbeelding; een feest op Jamaica, derde afbeelding van links; James Bond aan de goktafel met een sigaar in zijn mond, vierde afbeelding van links.
Daaronder zien we een tekstbalk met bovenaan weer een introducerende tekst ‘The first James Bond Film Adventure'. Daaronder staat de schrijver van de James Bond verhalen, Ian Fleming en de filmtitel DR. NO in het rood.
Rechts in de tekstbalk staat een uitleg van de code 007. Het is de persoonlijke ‘special agent’ code van het hoofdpersonage James Bond. Hiermee wordt zijn ‘license to kill’ aangegeven. Hiermee wordt een uitleg gegeven van de code 007 die bovenaan de poster staat.
Bij de grafische vormgeving valt op dat veel van de tekst in het rood is afgedrukt. Hier gaat de aandacht naar uit. Het zwarte tekstblokje heeft een zakelijke, informatieve functie. De typografie is ook zakelijk en informatief.
De bonte kleuren op de poster zijn een stijlkenmerk van ontwerper Mitchell Hooks, een Amerikaanse ontwerper. Hij deed ook het ontwerp van de poster voor LIVE AND LET DIE.
De compositie van deze poster zegt heel veel over de informatiewaarde van de elementen. De figuur van James Bond heeft op deze poster salience. Zijn figuur overlapt de andere afbeeldingen. Bovendien is hij links geplaatst en als grootste afgebeeld ten opzichte van de andere figuren. James Bond springt dus het meeste in het oog.
De naam van deze eerste acteur Sean Connery wordt alleen in de credits-sectie vermeld. De nadruk wordt hier niet gelegd op de acteur. Dit kan zijn omdat Sean Connery nog geen grote naamsbekendheid had in de Verenigde Staten ten tijde van deze film1 . Het is ook mogelijk dat Connery bang was dat zijn naam slechts nog geassocieerd zou worden met James Bond en dat mogelijke andere rollen hiermee in gevaar zouden komen.
LIVE AND LET DIE
De meeste elementen op deze poster zijn binnen een rechthoekig kader geplaatst. Andere elementen overlappen dit kader. Bovenaan in het kader is een tekstblok geplaatst waarin de filmproducent en regisseur de acteur Roger Moore als James Bond en de filmtitel introduceert. Roger Moore wordt hier prominent vermeld. Opvallend is dat de twee ‘0’s’ in de naam van Roger Moore samen met een pistool, het symbool 007 vormen, weliswaar in verticale richting. De ‘i’ van ‘let die’, vormt een mes.
Onder de tekst wordt James Bond centraal afgebeeld voor een explosie. Hij staat voor vijf tarokaarten waar figuren zijn afgebeeld op een kleinere schaal dan James Bond. Vanaf zijn borst wordt Bond overlapt door een vrouwelijk figuur, zittend op een raket.
Tarotkaarten spelen een belangrijke rol in de film. Bond begint in deze film een verhouding met Solitaire (de vrouw in het midden van de afbeelding, onder Bond), een waarzegster die door middel van tarotkaarten eerst Kananga, de bad guy, helpt. Later stapt zij over naar de kant van Bond.
Op de kaarten zijn de afbeeldingen te zien van twee onbekende vrouwen (de eerste van links en de tweede van rechts) en van twee personages uit de film. De man met de hoed is Baron Samedi, een Voodoo koning die werkt voor Dr. Kananga, de bad guy. De zwarte vrouw rechts is Rosie Carver, zij speelt een klein rolletje in de film als onhandige agente die door James Bond verleid wordt maar uiteindelijk ook voor Dr. Kanaga blijkt te werken.
Onder de tarokaarten zien we een aaneenschakeling van gebeurtenissen uit de film. Deze spelen zich af binnen één scene. De tarokaarten en de scenes overlappen het rechthoekige kader in de compositie. Bovendien zit er veel dynamiek en kleur in de elementen, waardoor ze naar voren komen ten opzichte van de tekst en de credits die eronder staan.
De opvallende bonte kleuren laat ontwerper Mitchell Hooks ook weer terugkomen op deze poster. LIVE AND LET DIE is duidelijk met dezelfde stijlkenmerken gemaakt als de poster van DR NO.
Opvallend aan de poster in vergelijking met de andere drie posters is dat de naam van Roger Moore hier wel prominent op staat. Een verklaring hiervoor kan zijn dat Roger Moore al enige faam genoot op het moment dat hij als James Bond werd aangenomen.
De houding van Bond op deze poster is in vergelijking met de DR NO-poster minder nonchalant. Bond kijkt vastberaden en zijn lacherigheid is ook verdwenen. Deze houding is echter niet nieuw bij Roger Moore: op de posters voor YOU ONLY LIVE TWICE en DIAMONDS ARE FOREVER staat Connery ook al in soortgelijke pose2.
GOLDENEYE
In het bovenste gedeelte van de afbeelding staan drie personages in een close up afgebeeld. Centraal de figuur van James Bond en aan zijn beide kanten een vrouw. De linkervrouw heeft in de film de rol van helper van James Bond, de rechtervrouw is een bad guy. Dat verklaart waarom ze beiden aan een kant van Bond zijn afgebeeld.
Het opvallendste verschil met de andere twee posters is de manier waarop de vrouwen zijn afgebeeld en hoe ze in verhouding tot James Bond staan. De twee vrouwen staan prominent op de poster, maar waar bij de twee oudere posters de vrouwenlichamen nog een belangrijke plek innamen, zijn hier alleen de gezichten zichtbaar. In deze film staan beide vrouwen een stuk sterker in hun schoenen dan in DR NO en in LIVE AND LET DIE. Waar ze in deze films vaak als hulpeloze wezens werden weggezet, zijn de vrouwen in GOLDENEYE een stuk minder afhankelijk van Bond (de linkervrouw is een wetenschapper, de rechtervrouw is een maniakaal personage dat mensen vermoordt met haar onderbenen).
Onder de figuren staan een aantal afbeeldingen die verwijzen naar gebeurtenissen in de film. Naast een aantal explosies zien we een digitale kaart van Rusland, een land waarin een belangrijk deel van de film zich afspeelt.
De grote schotel is een locatie in de film. De helikopter, een brandend vliegtuig en de sportauto komen allemaal ook in de film voor.
Er staat ook nog een kleine afbeelding van een vrouw op. Dit is Natalya, dezelfde vrouw die ook links in close-up op de poster staat.
Verder zien we Pierce Brosnan nog rennend op de foto staan, en zien we nog een vreemde explosie (bij de kaart van Rusland) die waarschijnlijk verwijst naar de mogelijkheid die een terroristische organisatie in de film heeft om met behulp van een satelliet op afstand een stad op te blazen.
GOLDENEYE is de eerste James Bond film die gemaakt werd na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Er werd bij het maken van deze film getwijfeld aan de relevantie van Bond, omdat zijn vijanden meestal communisten waren.3
Er staan meer actie-elementen op deze poster dan op de LIVE AND LET DIE-poster. Een verschil is ook dat er op deze poster geen samenhang is tussen de elementen, waarbij bij de LIVE AND LET DIE-poster ervoor gekozen werd om één scene uit te beelden.
Achter de afbeeldingen, in het vuur van de explosie rijst het symbool 007 op. Opnieuw samen met het pistool, zoals we dat ook op de vorige posters zagen.
Onder de afbeeldingen staat de eerste credit, met de belangrijkste namen van de regisseur, acteur, schrijver en filmtitel. Vervolgens wordt de titel herhaald in gouden, blinkende letters, met een ring om ‘eye’ van GOLDENEYE.
Daaronder staat de tagline No Limits. No Fears. No Substitutes. ‘No Substitutes’ zou kunnen staan voor de gedachte dat niemand Bond kan vervangen, ook niet na zo’n lange tijd van afwezigheid (er was al 6 jaar geen Bondfilm meer gemaakt toen Goldeneye uitkwam)
Hieronder staan nog meer credits, waarbij duidelijk wordt dat er meer aandacht uitgaat naar de crew, dan bij voorgaande posters.
Aan de hand van de typografie en de vele actie scenes, kunnen we afleiden, dat er bij deze poster meer nadruk ligt op het spektakel en de actie van de film. De ontwerper hebben we niet kunnen traceren. Is de filmmaatschappij verantwoordelijk voor het commercieel-ogende ontwerp.
De nieuwe acteur Pierce Brosnan, was al vanaf de jaren ’80 een gewilde James Bond, maar kon wegens andere verplichtingen pas vanaf 1995 ingezet worden. Zijn bekendheid was nog niet groot genoeg om het in te zetten als reclamestunt op deze poster.
CASINO ROYALE
Op deze poster neemt de figuur van James Bond een centrale en dominante plaats in. Hij is uitgestrekt in over de hele lengte van de poster en overlapt de andere afbeeldingen. Links van hem, tevens over de hele lengte, zien we het symbool 007 met het pistool terugkomen.
Het vrouwenlichaam is minder aanwezig dan op oudere posters. We zien rechts van James Bond slechts het silhouet van een vrouw. In het silhouet zien we een gebouw met daarop de titel van de film, die verwijst naar de belangrijkste locatie. Onder in het silhouet zien we een auto, die vermoedelijk aan James Bond verbonden is. In vergelijking met de andere posters zijn hier opvallend weinig elementen aanwezig die het verhaal representeren.
De nadruk ligt op de personage James Bond. Dit heeft mogelijk te maken met het belangrijkste verschil met de andere films: CASINO ROYALE draait om de ontwikkeling van het karakter James Bond. Dit geven de schrijvers van de film ook aan in ‘Becoming Bond’, een documentaire over het casten van Daniel Craig als de nieuwe James Bond. Zij geven aan dat James Bond normaal gesproken geen psychologische ontwikkeling doormaakt in zijn films. In CASINO ROYALE is dit volgens hen wel het geval. De keuze voor de acteur Daniel Graig is om het personage meer diepte te kunnen geven. In vorige films zagen we James Bond als een gecontroleerde versie, die weinig van zichzelf prijsgeeft. Daniel Graig geeft de rol meer rauwheid en menselijkheid, aldus de schrijvers in ‘Becoming Bond’. Dit zien we ook aan de loshangende stropdas op deze poster. Dit is een belangrijk verschil in stijl met de posters uit 1962 en 1973. Er wordt hier wellicht verwezen naar de slordigheid of onbezonnenheid van de jonge James Bond in de film. Bond gaat in het begin van de film een keer de mist in wanneer hij zijn baas in verlegenheid brengt door een aantal internationale regels te overtreden met extreme roekeloosheid.
Conclusie
Er lijkt op de posters niet zoveel aandacht uit te gaan naar het feit dat James Bond voor het eerst vertolkt wordt door een nieuwe acteur, met uitzondering van LIVE AND LET DIE met Roger Moore, omdat deze acteur al een grote sterrenstatus had verweven. Hoewel de James Bond-posters door de jaren heen een ontwikkeling hebben doorgemaakt, met name op het gebied van de afbeelding van de vrouw, lijkt het niet uit te maken wanneer er een nieuwe acteur ten tonele komt. Het promoten van de Bond-franchise zelf is belangrijker in de posters.
Noot: Het symbool 007 samen met het pistool krijgt op elke poster uit deze analyse terug op een prominente plek. Het is immers bepalend voor de identiteit van James Bond. Zoals op de allereerste poster uitgelegd werd.
Endnote
1 Voor posters van deze twee bondfilms zie IMDB, http://www.imdb.com/title/tt0066995/ en http://www.imdb.com/media/rm1235204608/tt0062512 (laatst geraadpleegd: 13-05-2011)
2 Voor posters van deze twee bondfilms zie IMDB, http://www.imdb.com/title/tt0066995/ en http://www.imdb.com/media/rm1235204608/tt0062512 (laatst geraadpleegd: 13-05-2011)
3 http://en.wikipedia.org/wiki/James_Bond_(film_series)
Referenties
Becoming Bond, Rob Done (regie), Special Treats Production Company, 2006, via Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=FbHyAwiXa1U (laatst geraadpleegd, 15-5-2011).
CASINO ROYALE (2008), Martin Campbell (regie), Columbia Pictures.
DR NO (1962), Terence Young (regie), Eon Productions.
GOLDENEYE (1995), Martin Campbell (regie), Eon Productions.
Inside live and let die, John Cork (regie), MGM Home Entertainment, 1999, via Youtube : http://www.youtube.com/watch?v=TdD1BPTeFwA&feature=related
LIVE AND LET DIE (1973), Guy Hamilton (regie), Eon Productions.
Kress, Gunther and Theo van Leeuwen, Reading Images, The Grammar of Visual Design, Londen/New York (Routlegde) 2006.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten